Verbeterde lokale samenwerking aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling
Veertien Nederlandse gemeenten hebben de aanpak van huiselijk geweld of kindermishandeling binnen het gezin sterk verbeterd. Dat blijkt uit de resultaten van een tweejarig monitortraject waarin de veertien gemeenten een verbeterplan opstelden en verbeteringen aanbrachten om de veiligheid in gezinnen te herstellen en waarborgen.
Aan de hand van goede praktijkvoorbeelden en aanbevelingen uit eerder onderzoek van Toezicht Sociaal Domein hebben de gemeenten laten zien dat het mogelijk is om de werkwijze bij onveiligheid in gezinnen te verbeteren als alle partijen binnen een gemeente samenwerken. Zo is er bijvoorbeeld meer samenhang in hulp ontstaan, waardoor cliënten beter worden geïnformeerd over wat er gaat gebeuren, meer samenhang in begeleiding krijgen en een duidelijk aanspreekpunt hebben.
De vier inspecties die samenwerken in het Toezicht Sociaal Domein (TSD) deden tussen 2018 en 2020 onderzoek in zes Veilig Thuis regio’s bij totaal 18 gemeenten. TSD keek tijdens een tweejarig monitortraject in 14 gemeenten mee hoe zij verbeteringen doorvoerden.
Onderzoek Lokaal netwerk na Veilig Thuis 2018-2020: TSD onderzocht de hulpverlening van lokale netwerken aan gezinnen waarbij sprake was van huiselijk geweld en/ of kindermishandeling. Bij lokale netwerken gaat het om alle partijen die in een gemeente betrokken zijn bij het signaleren van onveiligheid en het bieden van veiligheid, zorg en ondersteuning aan een (kwetsbaar) gezin. Instanties binnen zulke lokale netwerken zijn onder andere: wijkteams, de jeugdgezondheidszorg, geestelijke gezondheidszorg, jeugdhulp, huisartsen, scholen, politie en schuldhulpverlening.
Veiligheidsrisico's eerder en beter in beeld
Het onderzoek uit 2020 liet zien dat de veiligheidsrisico’s vaak uit beeld raakten na overdracht van het gezin door Veilig Thuis aan het lokale netwerk. Om dit te voorkomen hebben de gemeenten noodzakelijke aandachtpunten opgepakt en duidelijke verbeteringen bereikt op het gebied van:
- het werken volgens een gezamenlijke visie op veiligheid binnen het lokale netwerk én de bijbehorende samenwerking daadwerkelijk realiseren. De gezamenlijke visie zorgt ervoor dat organisaties dezelfde uitgangspunten hanteren, waardoor inwoners meer samenhang en duidelijkheid ervaren.
- het verder uitwerken van samenwerkings- en overdrachtsafspraken tussen Veilig Thuis en het lokale netwerk, waarbij het belang van een schriftelijke- en warme overdracht in het bijzijn van het gezin wordt benadrukt. Door het compleet en tijdig overdragen van relevante informatie tussen de betrokken organisaties krijgen professionals een goed totaalbeeld van de veiligheidssituatie in een gezin.
- meer samenhangende en passende hulp verlenen door te werken volgens de uitgangspunten van ‘één Gezin, één Plan, één Regisseur’. Deze integrale aanpak leidt tot een beter overzicht op het geheel, korte en heldere lijnen tussen de instellingen, prioritering in het behandelplan en het wordt vooral voor een inwoner duidelijk wie het aanspreekpunt is en welke afspraken zijn gemaakt. Ook worden alle gezinsleden betrokken bij het maken van veiligheidsafspraken, waardoor zij invloed hebben op het maken van één plan.
- het in kaart brengen van het sociale netwerk van een gezin en het beleggen van een signaalfunctie, waardoor huiselijk geweld eerder en beter in beeld komt. Het sociale netwerk wordt ook vaker betrokken bij de hulp en ondersteuning aan een gezin.
- het structureel evalueren en bijstellen van hulp door betrokken professionals samen met het gezin.
- het vroegtijdig signaleren en verbeteren van de kwaliteit van professionele hulp bij ouderenmishandeling.
Landelijke impact voortzetten
Inzichten verkregen tijdens het eerdere TSD-onderzoek en het delen van goede voorbeelden droegen bij aan het verbeteren van de werkwijze van de gemeenten en de samenwerking met de wijkteams en lokale partners. Daarnaast hebben de uitkomsten van het onderzoek, in combinatie met het kwaliteitskader van het actieprogramma ‘Geweld hoort nergens thuis’, ook een landelijke impact gehad in de regio’s waar geen onderzoek was gedaan.
TSD roept wethouders, beleidsmedewerkers en de lokale netwerkwerkpartners op om samen de verbetering van de kwaliteit van de hulp in het eigen lokale netwerk voort te zetten. Zij moeten structureel blijven inzetten op samenwerken in het belang van de veiligheid in gezinnen. Het is nodig dat gemeenten hierin de regie blijven nemen en de aanpak mogelijk maken.
Een belangrijke uitdaging voor gemeenten en het lokale netwerk is om de effecten van de samenwerking inzichtelijk te maken, zodat zij het effect van de hulp nog verder kunnen vergroten. Want uiteindelijk gaat het om het terugdringen en stoppen van geweld in gezinnen!
Voor elke deelnemende gemeente is door TSD een rapport opgesteld met een eindconclusie en aanbevelingen. De gezamenlijke uitkomsten van alle onderzochte gemeenten en inspirerende praktijkvoorbeelden uit het eerder onderzoek zijn te vinden op deze pagina.
“Het onderzoek van TSD heeft de gemeente Eindhoven inzicht gegeven in waar we staan met de lokale samenwerking. We hebben verbeteracties doorgevoerd en verder gebouwd aan dat wat goed gaat. Maar bovenal heeft het onderzoek ons gebracht dat we structureel vanuit één gezamenlijke visie werken. Door samen te ontwikkelen, te monitoren en te verbeteren blijven we de lokale samenwerking bij huiselijk geweld versterken.”
Beleidsadviseur gemeente Eindhoven.
“Het onderzoek en de uitkomsten zijn mede meegenomen in de provinciale samenwerking. Dit heeft inmiddels geleid tot een standaard provinciaal ondersteuningsplan. De inwoner weet welke informatie we (met toestemming) naar wie overdragen. Een standaard veiligheidsplan maakt daarnaast dat de inwoner nu meer duidelijkheid krijgt over wie, waarom betrokken is; wie welke rol heeft en welke afspraken we met elkaar maken. Evalueren en bijstellen hoort daar natuurlijk ook bij. Iets wat we ook zelf zullen blijven doen t.a.v. onze werkwijze.”
Medewerker sociaal wijkteam gemeente De Fryske Marren.
“Aan de hand van informatie en verbeterpunten uit het onderzoek van TSD hebben we het begrip ‘regie’ geoperationaliseerd en omgebouwd tot een procesplan. Dit procesplan bevat alle informatie, maar niet meer dan nodig, om regie te kunnen voeren, afspraken te maken binnen de casus, en te weten wanneer je hoort op te schalen.”
Coördinator team Zorg en Ondersteuning, gemeente Someren.
